Bir önceki yazımızda Covid-19 ile ilgili oldukça kapsamlı bilgiler vermiştik. Peki, bu virüse yakalanmak kaçınılmaz kaderimiz mi, yoksa yakalanmamak için alabileceğimiz önlemler var mı? Her enfeksiyonel ya da salgın hastalıkta olduğu gibi, elbette ki koronavirüse karşı da önlem aldığımız takdirde bu virüsü kapma olasılığımız yadsınamaz ölçüde azalır.  

Covid-19’a karşı alabileceğimiz önlemleri sıralamadan önce net bir şekilde dikkat çekmek istediğimiz husus; sadece koronavirüse değil, akla gelebilecek tüm hastalıklara karşı en akılcı tedbir olacak etmen; şüphesiz ki hijyendir. Global düzeyde hızla yayılmaya ve can almaya devam eden Covid-19 sebebiyle, kamu sağlığını korumaya yönelik en temel ve en önemli korunma yolu kişisel hijyen kurallarına uymaktan geçer.

Pek çok sağlık uzmanı koronavirüs tedbirleri konusunda birbirine paralel tavsiyeler ortaya koymakta ve ortak bir paydada buluşmaktadır. Bunların en başında; maske, mesafe ve hijyen kuralı gelir.

Bireysel olarak alınması gereken önlemler konusunda Türkiye Sağlık Federasyonu Başkanı Rafet Dinç, hastalığa karşı alınacak basit, fakat hayati önem arz eden tedbirleri maddeler halinde sıralamıştır. Bu maddeler:

1. El temizliğine çok dikkat edilmeli ve eller en az yirmi saniye boyunca su ve sabunla birlikte yıkanmalıdır. Dışarı çıkmak gerektiğinde ya da su ve sabuna erişilemeyen koşullarda, eller mutlaka kolonya veya dezenfektan yardımıyla güzelce dezenfekte edilmelidir.
2. Hastalık taşıdığından şüphelenilen bireylerle temas edilmesi durumunda eller mutlaka yıkanmalıdır.
3. Eller yıkanmadan önce vücudun hiçbir yerine, özellikle de yüz, burun ve göz gibi organlara asla dokunulmamalıdır.  
4. Hapşırırken veya öksürürken ağız kağıt mendille kapatılmalı, mendil yok ise dirsek içi ile ağız kapatılmalıdır.  
5. Hasta bireylerin temas ettiği yüzeyler mutlaka temizlenmelidir.  
6. Uzun süre boyunca kapalı alanlarda bulunmaktan kaçınılmalı, bulunulan oda sıkça havalandırılmalı ve evin içine güneş ışığının girmesi sağlanmalıdır. Hayvansal gıdalar ise iyice pişirmeden tüketilmemelidir.
7. Hasta kişiler kendilerini mutlaka izole etmeli ve en az on dört gün boyunca sağlıklı bireylerle temas etmemelidir.  
8. Eğer mümkünse kalabalık mekanlardan kaçınılmalıdır. Sağlıklı beslenme ve yeterli uyku hususlarına özen gösterilmeli ve bağışıklık sistemi güçlendirilmelidir.  
9. Mümkün olduğunca paketli ve hazır gıda tüketiminden uzak durulmalı, doğa, taze ve ev yapımı yiyeceklerin tüketilmesine önem verilmelidir. Bolca vitamin içeren sebze ve meyvelerden yenmesi de bağışıklığın güçlendirilmesi için yardımcı olabilir.
10. Hastalık belirtileri gösteren ve Covid-19 taşıdığından şüphelenen bireyler hiç vakit kaybetmeden maskeli bir vaziyette, en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.  Bahsi geçen tüm önlemlerin büyük çoğunluğunda yer alan ve bunların bel kemiğini oluşturan kavramın hijyen olduğunu önemle vurgulamıştık. Yazımızda hijyen konusunu ayrıntılı bir biçimde ele alacak ve temizlik konusunda size çok önemli bilgiler sunacağız.

DEZENFEKSİYON İŞLEMLERİ NEDİR VE NASIL YAPILIR?

Dezenfeksiyon en temel tanımıyla; cansız ortamlardaki bakteri endosporları dışında kalan patojen mikroorganizmaların öldürülmesi işlemidir. Bu amaçla kullanılan kimyasal maddelere ise dezenfektan diyoruz.

Dezenfeksiyon işlemine başlamadan önce mikropları mümkün olduğunca evden uzak tutmak büyük fayda sağlayacaktır. Ayakkabıların dışarıda çıkarılması, ambalajlı ürünlerin birkaç saat boyunca balkonda bekletilmesi, sebze ve meyvelerin sirkeli suda bekletilmesi ve eller kirliyken kapı kollarına dokunulmaması gibi alışkanlıklar basit fakat son derece önemli ve etkili adımlardır.

Koronavirüsün ortaya çıkmasıyla birlikte tüm alışkanlıklarımızın kökten değiştiğinden bahsetmiştik. Bu hastalıkla birlikte etrafımızda veya ekranda koruyucu kıyafet giymiş, dezenfeksiyon işlemi yapan görevlileri sık sık görür hale geldik. Toplu taşıma araçları, toplantı salonları, sinema ve tiyatro gibi ortak kullanılan kalabalık mekanlar, hatta ev ve iş yerleri düzenli olarak dezenfekte edilmeye başlanmıştır. Yerel yönetimler genel olarak, bu tür toplu alanların temizlenmesi için hidrojen peroksit ve amonyak tuzları ile yapılmış bileşikler kullanmaktadır.  

Koronavirüs türündeki virüslerin dış ortamda uzun süre hayatta kalabilen veya çok dayanıklı olan bir virüs grubu olmadığı düşünülmektedir. Fakat havaya karıştığında üzerine tutunduğu malzemenin özelliğine, cinsine ya da ortam sıcaklığına göre canlı kalma süresi değişim gösterebilir.  

ABD Hastalık Kontrol Merkezi (CDC): bu virüsün yapıştığı maddenin üzerinde kalma süresinin malzeme türüne göre birkaç saat ila birkaç gün arasında değişebileceğini belirtmektedir. Yapılan araştırmalarda elde edilen bulgulara göre; koronavirüs plastik yüzeylerde 5 gün, cam yüzeylerde 4 gün, çelik üzerinde 2 gün, kağıtta 4-5 gün, ahşap zeminde 4 gün ve plastik eldiven üstünde ise 8 saat kadar canlı kalabilmektedir. Bu bulgular doğrultusunda uygulanacak dezenfeksiyon türü malzemeye göre farklılık göstermektedir.  

EV VE İŞ YERLERİ NASIL DEZENFEKTE EDİLMELİDİR?

Ev ve iş yerleri sık sık ve düzenli aralıklarla temizlenmelidir. Temizlik önceliği ise herkes tarafından kullanılan ve bakteri birikiminin en sık rastlandığı yüzeylerde olmalıdır. Tuvalet ve lavabolar, kapı kolları, kumanda ve bilgisayarlar, asansörler, merdiven korkulukları, çay ve kahve bardakları iyi bir temizleyiciyle temizlenmelidir.  Bazı durumlarda ev veya iş yerimizde yapılan temizlikten tatmin olmadığımızda veya yoğun çalışma koşulları nedeniyle temizliğe yeteri kadar zaman ayıramadığımızda dezenfeksiyon işlemi yapan güvenilir şirketlerden yardım almak oldukça yararlı olacaktır. Sağlık bakanlığı onaylı temizlik malzemeleri kullanan bir firma bulduktan sonra ev veya iş yerimizi gönül rahatlığıyla temizletebiliriz. Bu işlemi profesyonel olarak yapan kişiler alanında eğitim almış uzman bireyler olmalıdır. Bu tür şirketlerin kullandığı ekipmanlar genel olarak dezenfektan püskürtme makinesi, dezenfektan, kontrol teknolojileri veya nano teknoloji aygıtlarıdır. Dezenfeksiyon işlemi sonrasında temizlik yapmaya gerek kalmaz, zeminlerde leke bırakmaz, etki süresi ortalama 3 aydır ve en önemlisi etki oranı %99’un üzerindedir. Ayrıca nano dezenfeksiyon işlemi sırasında yüzeylerdeki virüsler 1-5 dakika arasında yok olmakta ve bu uygulama, geçerliliğini üç ay kadar korumaktadır.

SAĞLIK BAKANLIĞI ONAYLI ÜRÜNLER KULLANMAK NEDEN ÖNEMLİ?

Sağlık Bakanlığı’nca onaylanmış temizlik ürünleri kullanımının hayati önem taşıdığını biliyor muydunuz ?

Herkes kendisi ve ailesi için en iyisini yapmak, en temiz koşulları sağlamak ister.  Salgın döneminde bize yardımcı olacak uygulamalar ortaya çıktığı gibi, ne yazık ki pek çok fırsatçı da türemiştir. Merdiven altı üretim yapan, sahte alkol kullanarak dezenfektan ve temizlik ürünleri üreten gruplar salgın sürecinde büyük artış göstermiştir. Bu tür maddelerin satın alınıp kullanılması aile bireylerinin, küçük çocukların ve evcil hayvanların hayatını tehlikeye atar.

Bakanlığın belirlediği kriterlere göre: deterjanlarda kullanılan yüzey aktif maddeleri insan sağlığı üzerinde olumsuz koşullara yol açmamalıdır. Kullanılacak tüm maddelerin sağlığa zararlı olmadığının kanıtlanmış ve belgelenmiş olması gerekir. Temizlik maddelerinin içeriği konusunda da birtakım kısıtlamalar mevcuttur. Örneğin bir deterjanda bulunması gereken maksimum fosfat ve fosfor bileşiklerinin üst limiti bakanlık tarafından belirlenmiştir. Temizlikte kullanılan yüzey aktif maddeleri çeşitli testlere tabi tutulup bu testlerden geçmiş olmalıdır, testten geçemeyen maddelerin piyasaya sunulması yasaktır.

SONUÇ OLARAK;

Tüm hastalıkları engellemenin birincil koşulu hijyendir. Hem kişisel temizliğe özen göstermeli, hem de yaşadığımız çevrenin hijyenik olmasına dikkat etmeliyiz. Bu temizliği sağlarken ise mutlaka güvenilir, sertifikası olan kuruluşlardan yardım ve hizmet almalıyız. Temizlik ve dezenfektan ürünleri hususunda ise mutlaka Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmış, içeriğini bildiğimiz ve güvenli ürünler tercih etmeliyiz. Sağlıklı günler dileriz.  

KAYNAKÇA:

www.hurriyet.com.tr www.indyturk.com www.mapfre.com.tr www.mutlubirev.com www.resmigazete.gov.tr www.wikipedia.com